Jongenskampen
Een man mag niet huilen. Maar wat als je pas 10 jaar oud bent en als man beschouwd wordt? Dat overkomt een groot aantal jongens bij het afscheid van hun moeders uit de Japanse vrouwenkampen.
Bij de internering van vrouwen en hun kinderen worden alle jongens in eerste instantie bij hun moeders geplaatst. Zij moeten de zwaardere werkzaamheden in het vrouwenkamp verrichten, zoals land bewerken, het sjouwen van tonnen afval en goederen laden en lossen. Tot april 1944 worden de jongens ouder dan zestien jaar door de Japanners uit de vrouwenkampen gehaald en overgebracht naar mannenkampen. In april 1944 verandert het Japanse beleid ten aanzien van de jongens. Alle jongens van tien jaar en ouder worden vanaf die datum als man aangemerkt en overgebracht naar speciaal voor hen opgerichte jongenskampen. Het gedwongen afscheid heeft grote impact op zowel de jongens als hun moeders. Sommige jongens hebben geluk als ze bij hun broer(s) terechtkomen. In andere gevallen moeten ze geheel zelfstandig zien te overleven. De oorlog berooft hen in een keer van hun jeugd.
Foto afkomstig uit de collectie van het Museon.
Titel : Een deel van de bewoners van het mannen- en jongenskamp te Ambarawa 7 II
Plaats : Ambarawa (plaats van vervaardiging)
Datering : September 1945
Beschrijving : Zwart-wit foto van een grote groep zittende en staande jongens.
Naam : Valentin Schreiber (Gerelateerd persoon)
Nikola Drakulic (Fotograaf)
Biografie : Valentin Schreiber was journalist en maakte samen met de fotograaf Nikola Drakulic na afloop van de Tweede Wereldoorlog in september 1945 een rondreis langs een aantal Japanse interneringskampen op Java.
Nicola Drakolic was fotograaf en had in Surabaya zijn atelier. Na afloop van de Tweede Wereldoorlog, in september 1945, maakte hij samen met de journalist Valentin Schreiber een rondreis langs een aantal Japanse interneringskampen op Java.
Acteur Willem Nijholt is tien jaar oud als hij samen met zijn oudere broer Jan door de Japanners bij hun moeder wordt weggehaald en overgebracht naar het jongens- en mannenkamp Bangkong. In de brandende hitte en zwaar ondervoed moet hij samen met de andere gevangenen op de sawa’s in de omgeving werken.
Acteur Willem Nijholt (Gombong, 1934) heeft de oorlog in Nederlands-Indië in drie kampen doorgebracht: Karang Panas, Lampersari en Bangkong. In 2000 en 2007 sprak hij tijdens de tijdens de Nationale Herdenking 15 augustus 1945 bij het Indisch Monument in Den Haag.
Willem Nijholt: ‘Er gebeuren dingen in je leven, die je zo maar weer kunt vergeten. Er gebeuren dingen in je leven die je nooit zult kunnen vergeten. Die als met een gloeiend ijzer in je geheugen en je hart zijn ingebrand.’
Tijdens de Tweede Wereldoorlog in Nederlands-Indië werden mannen door de Japanners van hun vrouwen en kinderen gescheiden en in verschillende kampen opgesloten. Vanaf hun twaalfde (soms nog jonger) werden jongens bij hun moeder weggehaald en in een mannenkamp of jongenskamp geplaatst. Zo ook de tienjarige Willem en zijn oudere broer Jan.
Willem Nijholt: ‘Als het moment daar is hoor ik door het gekrijs van de Jap, de stem van mijn moeder: ‘Niet omkijken Willi, niet omkijken Willi, niet omkijken mijn jongen.’
De jaren in het jappenkamp zal hij niet vergeten. ‘Als je nooit meer zult kunnen vergeten hoe mensen die nu nog leven, je destijds hebben gemarteld, vernederd en uitgehongerd, verschrikkelijke wonden hebben toegebracht en honderdduizenden mensen hebben vermoord uit naam van een Goddelijke keizer… Hóe moet je dat vergeven? Hoe kún je trouwens vergeven als er nooit om vergiffenis is gevraagd? Dat kan ik niet. Dat wil ik niet.’