Den Haag 15 augustus 2023
Drukker dan ooit
Dit jaar waren er meer dan 4000 mensen aanwezig bij de Nationale Herdenking 15 augustus 1945 bij het Indisch Monument in Den Haag. Dat is eenderde meer dan vorig jaar. Ook op social media werd niet eerder zoveel herdacht en gedeeld.
Dit jaar stond de herdenking in het teken van het verbinden van de verschillende generaties, waarin plaats was voor vertrouwde en nieuwe elementen. Alle generaties waren vertegenwoordigd in de programmering van de herdenking. Nieuw dit jaar was de gelegenheid op het veld bij het monument om samen te eten en ervaringen te delen. Ook nieuw waren de activiteiten van de jongerenorganisatie van de nationale herdenking: Jong1508.
Voorzitter Thom de Graaf stond stil bij het belang van herdenken en hoe de oorlog nog altijd doorwerkt in volgende generaties.
Zangeres, kunstschilder en actrice Frédérique Spigt droeg het gedicht voor van Wim Kan ‘Er leven haast geen mensen meer’. Wim Kan schreef dit protestlied toen de Japanse keizer Hirohito in 1971 Nederland bezocht.
Schrijver Reggie Baay vertelde een in persoonlijk en aangrijpend verhaal over zijn vader die de Birma-Siamspoorweg overleefde en over diens belofte aan een Engelse kameraad die aan de ontberingen van de oorlog bezweek.
Indrukwekkend was het verhaal van Frederik Von Maltzahn, leerling van het VCL, die vertelde over zijn bijzondere band met zijn overgrootvader. die streed in de slag op de Javazee.
Voorafgaand aan de herdenking konden de generaties met elkaar in gesprek en verhalen met elkaar delen aan de Indische generatietafels, die werden georganiseerd door de jongerenorganisatie van de herdenking.
Dit jaar was voor het eerst het pop-up restaurant Bar Bungkus op het veld geopend, waar het publiek voor en na de herdenking elkaar kon ontmoeten en samen een nasi bungkus kon eten, een kleine rijstmaaltijd in bananenklad die het Rode Kruis bij het einde van de Tweede Wereldoorlog in voormalig Nederlands-Indië uitdeelde.
Fotografie: Ilvy Njiokiktjien ©
Bij publicatie is naamsvermelding van de fotograaf verplicht
Den Haag 20 juli 2023
Haagse culturele instellingen werken samen voor Nationale Herdenking 15 augustus 1945
Op 15 augustus staan we stil bij het einde van de Tweede Wereldoorlog voor het Koninkrijk der Nederlanden en herdenken we alle slachtoffers van de oorlog tegen Japan en de Japanse bezetting van Nederlands-Indië. Ook dit jaar vindt de herdenking weer in de avond plaats. De NOS zendt de herdenking live uit op NPO 1 vanaf 19.00 uur.
Voorafgaand aan de herdenking bij het Indisch Monument in Den Haag vinden er in de Koninklijke Schouwburg en op andere locaties in de stad activiteiten plaats om met elkaar te herdenken. Een aantal Haagse en Indische organisaties hebben daarvoor de handen ineengeslagen.
Speciaal voor 15 augustus leest Het Nationale Theater in de Koninklijke Schouwburg de nieuwe tekst Archipelago, een muzikale trip door het Indische verleden van Ayah, de stilzwijgende vader die de Japanse bezetting heeft meegemaakt. Zijn dochter Mira en kleinzoon Milan zoeken samen naar woorden om dichter bij hun familieverleden te komen. Archipelago is een ode aan de verbinding tussen verschillende generaties Indische Nederlanders die op zoek durven naar het verleden van hun voorouders.
Regisseur Chyramain van Kempen en toneelschrijver Melissa Knollenburg zijn tweede en derde generatie Indische Nederlanders. In gesprek over hun eigen verleden en familiegeschiedenissen, kwamen ze achter steeds meer overeenkomsten in hun verhalen. Speciaal voor de herdenking schrijft Melissa Knollenburg dit nieuwe toneelstuk, dat is gebaseerd op de gedeelde ervaringen van verschillende generaties, in samenwerking met Esther Scheldwacht en haar zoon Billy de Walle, die het stuk zullen lezen. Esthers andere zoon, Moos de Walle, maakt de muziek bij de voorstelling.
DNA en familiegeschiedenis is een interactieve lezing door de Indische Geologische Vereniging (IGV). Maarten Fornerod legt uit hoe aan de hand van DNA-onderzoek familiegeschiedenissen zijn te herleiden.
Naast de lezing is er ook een vraagbaak ingericht met experts van het Centrum voor familiegeschiedenis (CBG). DNA-coaches helpen bij het maken van een familiestamboom. In de pop-up expo Oud Indisch Paspoort Archief is het ook mogelijk om zelf in het paspoortarchief te zoeken. Om na de oorlog de overtocht naar Nederland te kunnen maken, hadden Indische Nederlanders een Nederlands paspoort nodig. In het archief zijn de aanvragen van destijds terug te vinden. Een primeur.
Stichting Tong Tong organiseert ook dit jaar weer het muziekproject Tong Tong en Carillion. Vanuit de Grote Kerk in het centrum van Den Haag zal beiaardier Gijsbert Kok van 12.00 tot 12.30 uur composities spelen van Sinta Wullur en Renaldi Santoso en andere Indisch gerelateerde muziek.
Grote Kerk – Huis voor de Stad opent haar deuren om in dialoog te gaan rondom het thema: Wat herdenkt u? Voorafgaand aan deze dialoog spreekt theatermaker en coach Edward Tuheteru.
Op zondag 13 augustus organiseert Museum Sophiahof van 14.00 tot 17.00 uur een Open Podium Herdenking. Meer informatie op de website van Museum Sophiahof. Iedereen is welkom en de toegang is gratis.
Ga voor het volledige programma naar www.hnt.nl/15aug45
Fotografie: Ilvy Njiokiktjien ©
Bij publicatie is naamsvermelding van de fotograaf verplicht
Den Haag 21 juni 2023
Nationale Herdenking 15 augustus ook dit jaar in de avond en op NPO 1
De Nationale Herdenking op 15 augustus bij het Indisch monument in Den Haag zal ook dit jaar in de avonduren plaatsvinden en live op NPO 1 worden uitgezonden. Dat is besloten na een evaluatie van de editie van vorig jaar.
Op het veld bij het Indisch monument woonden toen meer dan 3000 mensen de herdenking bij. Volgens Stichting Kijkonderzoek schakelden 1,4 miljoen kijkers in op NPO 1 voor de live-registratie. Gemiddeld keken er ruim een half miljoen (527.000) mensen. Niet eerder keken er op 15 augustus zo veel mensen naar de live-uitzending van de NOS.
Tijdens de Nationale Herdenking 15 augustus 1945 wordt stilgestaan bij het officiële einde van de Tweede Wereldoorlog in het Koninkrijk der Nederlanden.
Voorzitter Thom de Graaf: ‘Door de verplaatsing naar de avond hebben meer mensen dan ooit de herdenking kunnen meemaken, zowel op het veld bij het Indisch monument als voor de televisie. Ook dit jaar werken we weer samen met NOS en NPO 1, waardoor mensen die op 15 augustus niet naar Den Haag kunnen komen, ook getuige kunnen zijn van dit nationale moment, waarbij we stilstaan bij het einde van de Tweede Wereldoorlog en alle slachtoffers van de Japanse bezetting in voormalig Nederlands-Indië herdenken.’
Aan de editie van dit jaar werken onder anderen mee: Reggie Baay, Frederique Spigt, Elize (Elise van der Horst), Frederik von Maltzahn, en Bibi Breijman. Boudewijn de Groot zal samen met zijn dochter Caya en kleindochter Misha een krans leggen bij het Indisch monument.
Reggie Baay
Schrijver en publicist Reggie Baay (Leiden, 1955) schrijft romans en non-fictieboeken over de koloniale geschiedenis en de impact ervan op de generaties van toen en nu. Hij zal spreken bij het Indisch monument.
Frederique Spigt
Zangeres Frederique Spigt (Rotterdam, 1957) zal het gedicht van Wim Kan ‘Er leven haast geen mensen meer…’ voordragen.
Elize (Elise van der Horst)
Evenals vorig jaar zal zangeres Elize (Utrecht, 1982) het Indisch Onze Vader ten gehore brengen.
Frederik von Maltzahn (Den Haag, 2006) is leerling van het VCL, de school uit Den Haag die het monument heeft geadopteerd. Zijn overgrootvader, die meevocht in de Slag om de Javazee, vertelde hem over de Japanse bezetting en de Tweede Wereldoorlog.
Bibi Breijman
Bibi Breijman (Zoetermeer, 1991) is zangeres, presentatrice en vlogger en zet zich al jaren in als ambassadeur voor Stichting 15 augustus 1945. Zij werkt momenteel aan een boek over haar Indische oma. Bibi zal de herdenking afsluiten met een muzikale bijdrage.
Boudewijn de Groot
Zanger Boudewijn de Groot (Batavia, 1944) werd geboren in het Japanse interneringskamp Kramat. Samen met zijn dochter Caya en zijn kleindochter Misha zal hij de driegeneratiekrans leggen bij het Indisch monument.
De herdenking wordt vanaf 19.00 uur uitgezonden op NPO 1 tot aan het NOS Achtuurjournaal. Via Omroep West is de gehele herdenking tot het eind integraal te volgen. In het buitenland zendt BVE de herdenking uit. Online is de herdenking live te zien via de nos-app en de facebookpagina van Stichting Nationale Herdenking 15 augustus 1945.
Een herhaling van de registratie is terug te zien op NPO start en op de website 15augustus1945.nl.
Foto’s van de herdenking van vorig jaar zijn te downloaden in de mediakit 2022 op de perspagina van 15augustus1945.nl.
Fotografie: Marco De Swart ©
Bij publicatie is naamsvermelding van de fotograaf verplicht
Persinformatie 2022
Den Haag 16 augustus 2022
Recordaantal kijkers Nationale
Herdenking 15 augustus 1945
Nationale Herdenking 2022. Foto Marco De Swart
Nog nooit eerder keken zoveel kijkers naar de Nationale Herdenking 15 augustus 1945. Op het veld bij het Indisch Monument in Den Haag woonden meer dan 3000 mensen de plechtigheid bij.
Volgens Stichting Kijkonderzoek schakelden 1,4 miljoen mensen in op NPO1 voor de
live-registratie. Gemiddeld keken er ruim een half miljoen (527.000) mensen naar de uitzending.
Daarmee lijkt dat het besluit om de herdenking naar de avond te plaatsen effect heeft gehad. Het bestuur van de stichting is daar verheugd over.
Voorzitter Thom de Graaf: “Wij werken er al jaren hard aan om de Nationale Herdenking voor zoveel mogelijk mensen betekenisvol te laten zijn. Daarom zijn wij
blij dat wij in samenwerking met NPO en NOS de Herdenking voortaan aan het begin van de avond, op prime time, kunnen houden. Zo kunnen veel meer mensen dan
voorheen dit nationale moment om het einde van de Tweede Wereldoorlog en de slachtoffers in voormalig Nederlands-Indië te gedenken, meemaken.”
De Nationale Herdenking 15 augustus 1945 werd uitgezonden op NPO 1 en was
vanaf 20.00 uur integraal te zien op NPO 1 Extra (kanaal 81) en nos.nl. Ook kijkers
van Omroep West konden de gehele uitzending live volgen. In het buitenland zond
BVE de herdenking uit.
De herdenking was online te volgen op nos.nl en de facebookpagina van Stichting
Nationale Herdenking 15 augustus 1945. De registratie is ook terug te zien op NPO
start en op de website 15augustus.nl
Foto’s van de herdenking zijn te zien in de mediakit 2022 button (rechts op deze pagina) op de perspagina van 15augustus.nl en zijn gemaakt door Marco
de Swart. Bij publicatie is naamsvermelding verplicht.
Noot voor de redactie
Voor extra informatie: [email protected] t.a.v. Ricci Scheldwacht
Telefoon 070-200 25 05
Den Haag 15 augustus 2022
Waardige en emotionele herdenking bij
het Indisch Monument in Den Haag
Vandaag vond voor de 35ste keer de Nationale Herdenking 15 augustus 1945 plaats.
Na twee jaren waarin er door covid minder bezoekers de herdenking konden
bijwonen, was deze editie weer voor iedereen toegankelijk.
Voor het eerst vond de herdenking in de avonduren plaats waardoor meer mensen
deze live thuis en op het veld konden meemaken. Bij het Indisch Monument in Den
Haag hadden zich duizenden mensen verzameld voor een ontvangst als vanouds met
koffie met spekkoek, terwijl de zon nog volop scheen. Toen voorzitter Thom de Graaf
het woord nam pakten donkere wolken zich samen boven het veld en klonken de
onweersbuien in de verte. Maar tijdens de herdenking bleef het droog en verscheen
er een regenboog aan de horizon. ‘Hierboven luisteren ze mee’ zei Wieteke van Dort,
die een speciaal voor haar geschreven gedicht voordroeg van de overleden dichter
Willem Wilmink.
Emotioneel en waardig was deze herdenking zonder meer te noemen. Mark Rietman
las een indringende bewerking voor van het gedicht Er zijn niet veel mensen meer die
het na kunnen vertellen van Wim Kan.
Hoofdspreker Beau Schneider ontroerde met zijn verhaal over zijn vader Eric en zijn
grootvader Jan en zijn ooms Carel en Han. Leerling Flo Huijsmans maakte diepe
indruk met haar persoonlijke verhaal over haar opa. Ontroerend waren de uitvoering
van het Indische Onze Vader door Elize en de Captives’ Hymn dat ze samen met
Jessica Manuputty zong. Het slotstuk Blue Bayou was voor Jessica Manuputty, Jimmy
Tielman en gitarist Nick Croes.
Indonesische ambassadeur
Minister-president Mark Rutte legde de krans samen met staatssecretaris Maarten
van Ooijen. Bijzonder deze keer was dat de ambassadeur van Indonesië direct na de
premier een krans legde voor alle slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog.
De voorzitter van de Eerste en Tweede Kamer Jan Anthonie Bruijn en Vera Bergkamp
legden namens het Parlement een krans. Rocky Tuhuteru en Bonny Lelieveld-van
der Zee legden de krans namens alle burgerslachtoffers en de militaire slachtoffers.
Peggy Hoefsloot-Middelkoop legde samen met haar zoon Paul en kleindochter Femke
de Melati-Krans, die bestond uit honderden vilten Melati’s die door mensen uit het
hele land werden gemaakt.
De herdenking werd live uitgezonden door NPO1, NPO1 extra (met gebarentolk),
nos.nl, Omroep West en is nog terug te bekijken op NPO start, 15augstus.nl en de
Facebookpagina van Stichting Nationale Herdenking 15 augustus 1945.
Foto’s van de herdenking zijn te zien in de Mediakit 2022 en zijn gemaakt door Marco
de Swart. Bij publicatie is naamsvermelding verplicht.
Noot voor de redactie
Voor extra informatie: [email protected] t.a.v. Ricci Scheldwacht
Telefoon 070-200 25 05
Den Haag 4 juli 2022
Elize zingt het Indisch Onze Vader tijdens de Nationale Herdenking 15 augustus
Ieder jaar wordt tijdens de Nationale Herdenking 15 augustus bij het Indisch Monument in Den Haag het Indisch Onze Vader ten gehore gebracht. Dit jaar zal Elize (Elise van der Horst) het Indisch Onze Vader zingen. Ze wordt daarbij begeleid door het Orkest Koninklijke Luchtmacht.
Elise is de dochter van een Indische moeder en de kleindochter van een Indische grootmoeder. Ze treedt zowel solo op als met de band Hot Town en het zangtrio Divas of the World.
Elise van der Horst: ‘Ik ben er trots op dat ik dit mag doen. Ik ken het Onze Vader, want ik heb op een christelijke school gezeten, maar ik kende de Indische variant niet. Ik kijk ernaar uit om dit samen met de blazerskapel van de luchtmacht te doen. Zoiets heb ik nog nooit eerder gedaan. Ik denk dat het heel mooi en gevoelig wordt, daar ga ik mijn uiterste best voor doen.’
De oorsprong van het Indisch Onze Vader
Een jong meisje leerde het Onze Vader zingen op de kloosterschool van de zusters Ursulinen in Batavia. Toen de Kempetai (de Japanse geheime dienst) haar tijdens de oorlog van Nederland tegen Japan gevangen zette, zong zij iedere avond om zes uur dit gebed.
Andere gevangenen die na hun verhoor door de Kempetai weer terug mochten keren naar hun gevangenkamp, zongen dit lied voor hun lotgenoten. Daardoor kreeg het gezongen gebed in de oorlog een zeer speciale bekendheid.
Elize gefotografeerd door William Rutten. Bij publicatie naamsvermelding van de fotograaf verplicht.
Noot voor de redactie
Voor extra informatie: [email protected] t.a.v. Ricci Scheldwacht
Telefoon 070-200 25 05
Beau Schneider spreekt tijdens de Nationale Herdenking 15 augustus bij het Indisch Monument in Den Haag
Den Haag 1 juli 2022
Beau Schneider spreekt op 15 augustus tijdens de Nationale Herdenking bij het Indisch Monument in Den Haag, die dit jaar voor het eerst in de avond tussen 19.00 en 20.30 uur wordt gehouden. De NOS zendt de herdenking live uit op NPO 1.
Op 23 mei van dit jaar overleed acteur Eric Schneider in een Frans ziekenhuis na een val tijdens een verblijf in zijn huis in Frankrijk. Hij was 87 jaar.
Eric Schneider werd geboren in Nederlands-Indië. Als 7-jarige jongen zag hij hoe de Japanners in 1942 Java binnenvielen. Zijn vader werd meegenomen en moest dwangarbeid verrichten aan de beruchte Birma-spoorlijn. Samen met zijn moeder en broertjes bracht de kleine Eric de oorlog door in de Japanse interneringskampen Tjihapit en Adek.
Bij de onthulling van het Indisch Monument in Den Haag in 1988 was hij de eerste spreker die op 15 augustus een toespraak hield. In 2015 deed hij dat opnieuw, samen met zijn jongste zoon Beau. Dit jaar zal Beau Schneider (34) op 15 augustus alleen staan bij het Indisch Monument. ‘Voor mij wordt dit een bijzonder afscheid van Eric,’ zegt Beau, die ook acteur is.
Na het overlijden van Eric Schneider zond de publieke omroep een herhaling van de documentaire De oorlog van acteur Eric Schneider uit, die eerder in 2015 werd uitgezonden. Daarin bezoeken zijn zoons Olivier en Beau de Japanse kampen waar hun vader in zijn jeugd gevangen zat om zo meer te weten te komen wat zich destijds heeft afgespeeld. Zelf ging de acteur niet mee naar het land waar hij werd geboren. Het zou emotioneel te zwaar voor hem worden, zegt hij in de documentaire.
Beau Schneider: ‘Ik vind het een eer dat de organisatie mij heeft gevraagd om op 15 augustus te komen spreken. In mijn toespraak wil ik straks het persoonlijke verhaal vertellen van mijn vader en opa, die een paar jaar van hun leven in gevangenschap moesten doorbrengen. Wat betekende dat voor hen? En wat betekent dat voor mij? Laat ik vooropstellen dat ik mezelf niet als slachtoffer wil neerzetten. Ik voel me ook niet zo. Wel wil ik meeleven met de mensen die dat wel waren.
Daarbij wil ik de jonge mensen van nu duidelijk maken hoe belangrijk het is om te herdenken. We weten dat een oorlog nooit de moeite waard is. Hoeveel pijn, verdriet en ellende dat met zich meebrengt. Hoeveel een oorlog kapotmaakt. Dat zien we bij elke oorlog weer en toch lijken we er niet van te leren. Ik vind het mooi dat ik de kans krijg om me nu weer met die vragen bezig te houden en me daarin te verdiepen. Eric sprak niet graag over zijn kampverleden, alleen op het toneel voelde hij zich vrij om dat te doen. Nu krijg ik een podium om ons verhaal te vertellen.’
Beau Schneider spreekt op 15 augustus tijdens de Nationale Herdenking bij het Indisch Monument in Den Haag, die dit jaar voor het eerst in de avond tussen 19.00 en 20.30 uur wordt gehouden. De NOS zendt de herdenking live uit op NPO 1.
De documentaire De oorlog van acteur Eric Schneider is terug te zien op NPO Start.
Foto: Eric en Beau Schneider gefotografeerd door Linelle Deunk
(bij publicatie foto: naamsvermelding fotograaf verplicht)
Noot voor de redactie
Voor extra informatie: [email protected] t.a.v. Ricci Scheldwacht
Telefoon 070-200 25 05
Nationale Herdenking naar de avond
Den Haag 20 juni 2022
Dit jaar zal de Nationale Herdenking bij het Indisch Monument in Den Haag plaatsvinden tussen 19.00 en 20.30 uur. Via de live televisie-uitzending van de NOS wordt het op deze manier mogelijk een veel grotere groep mensen deelgenoot te maken van de herdenking.
Voorzitter Thom de Graaf:
“Wij werken er al jaren hard aan om de Nationale Herdenking voor zoveel mogelijk mensen betekenisvol te laten zijn.
Daarom zijn wij blij dat wij in samenwerking met NPO en NOS de Herdenking voortaan aan het begin van de avond, op prime time, kunnen houden. Zo kunnen veel meer mensen dan voorheen dit nationale moment om het einde van de Tweede Wereldoorlog en de slachtoffers in voormalig Nederlands-Indië te gedenken, meemaken.”
Naar de avond
De komende jaren valt 15 augustus op doordeweekse dagen. Verplaatsing van de Nationale Herdenking naar de avond maakt het voor veel meer mensen mogelijk de herdenking te volgen. Bovendien bereiken we op deze manier ook mensen die nog weinig weten van de impact die de Tweede Wereldoorlog in Azië heeft (gehad) op Nederland. De NOS-uitzending start even na 19.00 uur op NPO1.
Nationale Herdenking
Op 15 augustus staan we stil bij het officiële einde van de Tweede Wereldoorlog en herdenken we álle slachtoffers van de oorlog tegen Japan en de Japanse bezetting van Nederlands-Indië.
De herdenking bij het Indisch Monument in Den Haag is een nationale herdenking, in aanwezigheid van de minister-president en andere leden van het kabinet, de voorzitters van het parlement, ambassadeurs, de krijgsmacht, vijftig aangesloten organisaties en meer dan 3000 deelnemers van alle leeftijden.
Er geldt op 15 augustus een officiële vlaginstructie voor overheidsgebouwen.
Indisch Monument
Het Indisch Monument werd in 1988 onthuld door Koningin Beatrix en sindsdien vindt hier elk jaar de Nationale Herdenking plaats. Eens in de vijf jaar is de Koning aanwezig.
15 augustus 1945
15 augustus 1945 is een kantelpunt gebleken in de Nederlandse geschiedenis. Het oorlogsgeweld en de grootschalige ontheemding hebben een enorme impact gehad op Nederland. De oorlog in Azië werkt tot op de dag van vandaag door bij vele mensen, families en onze samenleving als geheel.
Als gevolg van de oorlog wonen er in Nederland inmiddels ruim 2 miljoen mensen met wortels in voormalig Nederlands-Indië. Dat betreft een zeer diverse mix van Nederlanders met een Indische, Molukse, Hollandse, Papoea, Afrikaanse, Chinese en/of Indonesische achtergrond.
Noot voor de redactie
Voor extra informatie: [email protected] t.a.v. Ricci Scheldwacht
Telefoon 070-200 25 05
DE DAG DAT DE OORLOG VOOR NEDERLAND EEN WERELDOORLOG WERD
Vandaag, 80 jaar geleden, op 8 december 1941, kwam Nederland in oorlog met Japan
Kranslegging bij het Indisch Monument door Thom de Graaf (rechts) en Paul Blokhuis
Paul Blokhuis (staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) en Thom de Graaf (voorzitter Nationale Herdenking 15 Augustus 1945) leggen in de vroege ochtend van 8 december een krans bij het Indisch Monument in Den Haag ter nagedachtenis van alle slachtoffers van de oorlog met Japan.
‘Dit is een dag om bij stil te staan. Precies 80 jaar geleden begon de lijdensweg voor miljoenen mensen in voormalig Nederlands-Indië. Gedurende meer dan drie en een half jaar hebben alle bevolkingsgroepen in Nederlands-Indië enorme wreedheden en geweld ondergaan, met onvoorstelbaar veel slachtoffers tot gevolg. Tot in de vierde generatie is dat oorlogsleed nog voelbaar’.
Thom de Graaf
‘De Tweede Wereldoorlog in Azië is voor zeer veel Nederlanders onderdeel van een traumatische oorlogsgeschiedenis. Dit onderbelichte, vreselijke deel van de oorlog begon vandaag 80 jaar geleden. Een dag na de aanval op Pearl Harbour. Daarom betoon ik hier bij het Indisch Monument namens het kabinet mijn medeleven en respect aan de slachtoffers en hun families’.
Paul Blokhuis
Het Indisch Monument in Den Haag
De Tweede Wereldoorlog van Nederland in Azië
Op 7 december 1941 valt Japan, bondgenoot van Nazi-Duitsland, de Amerikaanse marinebasis Pearl Harbour aan. Daarmee is oorlog ook voor Nederlands-Indië onvermijdelijk. Nederland verklaarde op 8 december de oorlog aan Japan, in navolging van de Verenigde Staten en Groot-Brittannië. Vrijwel direct vinden Nederlandse lucht- en zeegevechten plaats tegen de oprukkende Japanse troepen. Diverse oorlogsschepen worden vernietigd of beschadigd door Nederlandse onderzeeboten, schepen en vliegtuigen. De slachtoffers en schade aan Nederlandse zijde wordt echter snel groter, met duizenden slachtoffers tot gevolg.
Een van de eerste Nederlandse slachtoffers is de opa van Jet Bussemaker (lid van de raad van advies van de nationale herdenking 15 augustus 1945, oud-minister en oud-staatssecretaris). Voor haar is 8 december een belangrijke dag om bij stil te staan.
‘Die dag is van grote invloed geweest op mijn familiegeschiedenis. Op 8 december 1941 verklaarde Nederland, Japan de oorlog. Voor mijn opa was het een korte oorlog. Vijf dagen na het begin bracht de duikboot waarop hij zat, vier Japanse schepen tot zinken. Twee dagen later verging zijn onderzeeër toen het op een Japanse mijn liep. Slechts één bemanningslid overleefde. Voor mijn toen bijna dertienjarige vader begon de oorlog met de dood van zijn vader, mijn opa. Hij bleef achter in toenmalig Nederlands-Indië dat pas maanden later werd bezet door Japan. Mijn familie kwam terecht in gevangenkampen. Ze werden vernederd, gestraft en geslagen. Gelukkig overleefde mijn vader de oorlog, maar de oorlog ging voor hem nooit voorbij.”
Jet Bussemaker
Ter herinnering heeft Jet Bussemaker ook een Melati voor haar vader geplaatst op Indischmonument.nl.
Vervolg van de oorlog
Op 11 januari 1942 valt Japan Nederlands-Indië binnen op Borneo en Celebes. Het Japanse net sluit zich om Java. Een laatste poging om een deel van de Japanse invasievloot te weerstaan met een tegenaanval van oorlogsschepen mislukt in de slag op de Javazee. Op 1 maart zet Japan de aanval in op Java en ruim een week later, op 9 maart 1942 geeft het Nederlandse leger zich over. De militairen worden krijgsgevangen gemaakt, de Europese inwoners worden in kampen geïnterneerd. Nederlands-Indië wordt door Japan bezet. De Japanse bezetting kost miljoenen Indonesiërs en Chinese Indonesiërs het leven door hongersnoden en dwangarbeid. Meer dan 25.000 Indo-Europese Nederlanders en militairen sterven door geweld, dwangarbeid en uitputting.
15 augustus 1945: het einde van de oorlog
Op 15 augustus 1945 capituleert Japan en komt er een einde aan de Tweede Wereldoorlog in het gehele Koninkrijk der Nederlanden. Het brengt geen vrede. In Indonesië volgt een koloniale oorlog met een enorme ontheemding naar Nederland (en elders in de wereld) tot gevolg. Inmiddels zijn er in Nederland ruim 2 miljoen Nederlanders met wortels in Nederlands-Indië.
Tijdlijn
- 10 Mei 1940 – Duitsland valt Nederland binnen.
- 7 December 1941 – Japan valt marinebasis Pearl Harbour aan.
- 8 December 1941 – Nederland, de Verenigde Staten en Groot-Brittannië verklaren Japan de oorlog.
- Vanaf 8 december 1941 – Nederlandse lucht- een zeegevechten tegen oprukkende Japanse troepen.
- 11 Januari 1942 – Japan valt Nederlands-Indië binnen.
- 27-28 februari 1942 – Slag in de Javazee
- 1 maart 1942 – Invasie van Java
- 9 maart 1942 – Het Nederlandse leger op Java geeft zich over.
- 15 augustus 1945 – Capitulatie van Japan.
— EINDE BERICHT —
Note voor redacties
Voor vragen over of naar aanleiding van deze persinformatie over deze historische gebeurtenis kunt u contact opnemen met Janine Fluyt via [email protected] of via 06-20007234.
© Foto’s kranslegging: Ilvy Njiokiktjien
Nationale Herdenking op 15 augustus dit jaar met maximaal 1000 genodigden
Opnieuw veel aandacht voor thuis herdenken met sing-a-long en maken van melati’s
(c) foto: Arnaud Roelofsz – Esther Scheldwacht en haar zoon Moos de Walle dragen deze herdenking voor
Jaarlijks wordt op 15 augustus stilgestaan bij het officiële einde van de Tweede Wereldoorlog in het Koninkrijk der Nederlanden en worden alle slachtoffers herdacht van de oorlog tegen Japan en de Japanse bezetting van Nederlands-Indië. De oorlogservaringen en de grootschalige ontheemding die volgde, werken door tot op de dag van vandaag bij inmiddels 2 miljoen Nederlanders met een Indisch oorlogsverhaal in de familie en in de samenleving als geheel. De Nationale Herdenking bij het Indisch Monument in Den Haag wordt bijgewoond door minister-president Mark Rutte en staatssecretaris Paul Blokhuis van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Tijdens de herdenking van 2021 draagt actrice en theatermaker Esther Scheldwacht voor en wordt zij daarbij begeleid door haar zoon en muzikant Moos de Walle. Zangeres Debrah Jade zorgt samen met gitarist Mark de Groot voor muzikale omlijsting tijdens de herdenking.
Thom de Graaf woont voor het eerst de herdenking bij in zijn rol als voorzitter van de Stichting Nationale Herdenking 15 augustus 1945 die hij bekleedt sinds oktober 2020.
“De herdenking betekent voor mij persoonlijk dat mijn gedachten uitgaan naar mijn ouders en oudste broer en zus. Het feit dat zij die oorlogsjaren in Indië hebben doorgebracht, heeft een grote rol gespeeld in de hele familie. De Nationale Herdenking bij het Indisch Monument in Den Haag kan dit jaar wederom met slechts een beperkt aantal genodigden plaatsvinden. Daarom stimuleren we het thuis herdenken met de sing-a-long, de krans van Melati’s en meer mooie online activiteiten.”, aldus voorzitter Thom de Graaf.
Ceremonie bij het Indisch Monument
De ceremonie bij het Indisch Monument vindt in kleinere vorm plaats vanwege Covid-19 maatregelen. Doordat de eis van 1,5 meter afstand in acht wordt genomen, kan de Nationale Herdenking bijgewoond worden door maximaal 1000 genodigden, waarvan zoveel als mogelijk leden van de eerste generatie. Omdat heel veel belangstellenden niet op het veld aanwezig kunnen zijn, stimuleert de stichting ook dit jaar het samen thuisherdenken met diverse initiatieven. Vorig jaar werd hier massaal gehoor aan gegeven. De NOS verzorgt wederom de live tv-uitzending.
Programma Nationale Herdenking 15 augustus 2021
Actrice en theatermaker Esther Scheldwacht is een van de hoofdrolspelers op deze Nationale Herdenking. Samen met haar zoon Moos de Walle zal Esther een voordracht houden. De oorlog met Japan, de bezetting en de jaren daarna hebben ook haar familiegeschiedenis gevormd.
Sprekers
De sprekers op de Nationale Herdenking zijn generaal-majoor der mariniers (b.d.) Frank van Kappen en de 96-jarige dr. Loek Middel. Frank van Kappen is oud-senator en voormalig adviseur van de secretaris-generaal van de Verenigde Naties. Hij bracht als kind de oorlog door in een Japans kamp. Loek Middel werd in 2020 uitgeroepen tot meest vitale oudere van Nederland. Hij dook onder tijdens de Tweede Wereldoorlog in Nederlands-Indië en werd in het laatste jaar van de oorlog gevangengezet in de Glodok gevangenis in Batavia. Na de oorlog nam hij dienst bij het KNIL.
Kransleggers
Minister-president Mark Rutte en staatssecretaris Paul Blokhuis leggen namens de Raad van Ministers van het Koninkrijk der Nederlanden de eerste krans. Zij worden gevolgd door mevrouw Nora Valk en luitenant-kolonel b.d. Peter Bergman. Zij leggen kransen namens respectievelijk de burgerslachtoffers en de militaire slachtoffers. Henk Itzig Heine legt samen met dochter Karen en kleinzoon Rick de drie-generatie-krans. Ook diverse hoogwaardigheidsbekleders, waaronder de ambassadeur van Indonesië, leggen kransen.
Muziek
Zangeres Debrah Jade (The Voice of Holland) treedt samen met gitarist Mark de Groot op tijdens de herdenking.
Meer informatie
Informatie over het programma op 15 augustus en het ‘thuisherdenken’ wordt op de website van de herdenking geactualiseerd: www.15augustus1945.nl.
Herdenkingssymbool Melati
Dit jaar zullen velen op 15 augustus de Melati dragen, net als de Koning en premier in 2015. Dit draaginsigne werd in 2015 geïntroduceerd als teken van respect, verbondenheid en medeleven. Van de Melati werden binnen enkele weken 10.000 exemplaren verkocht. De Melati is geïnspireerd op de Indische jasmijn: een bloem die kwetsbaar is, maar ook staat voor zelfvertrouwen en nieuw leven.
Organisatie
De Stichting Nationale Herdenking 15 Augustus 1945 organiseert jaarlijks de nationale herdenking bij het Indisch Monument in Den Haag. De activiteiten van Stichting Herdenking 15 Augustus 1945 worden mede mogelijk gemaakt door bijdragen van donateurs, subsidies van het Ministerie van VWS en het fonds (Nationaal Fonds voor Vrede, Vrijheid en Veteranenzorg). Stichting Nationale Herdenking 15 Augustus 1945 werkt samen met het Nationaal Comité 4 en 5 mei.
Praktische informatie
Persaanvragen
Voor persaanvragen kunt contact opnemen via [email protected]
Mediakit
Download via de onderstaande button de mediakit inclusief persberichten, logo’s, flyers, video- en beeldmateriaal van de herdenking.
Eerdere herdenkingen
Informatie over eerdere Nationale Herdenkingen
Persinformatie 2020
Thom de Graaf nieuwe voorzitter Stichting Nationale Herdenking 15 augustus 1945
Per 1 oktober 2020 is Thom de Graaf de nieuwe voorzitter van de Stichting Nationale Herdenking 15 augustus 1945. Hij volgt Erry Stoové op die na vijf jaar afscheid neemt.
De stichting organiseert sinds 1988 jaarlijks de Nationale Herdenking op 15 augustus bij het Indisch Monument in Den Haag. Op die dag worden alle slachtoffers herdacht van de oorlog tegen Japan en de Japanse bezetting van Nederlands-Indië.
Thom de Graaf: “Het is van groot belang om jaarlijks alle slachtoffers te herdenken van de oorlog en de Japanse bezetting van Nederlands-Indië. Door te herdenken houden we de herinneringen aan het verleden levend en kunnen we een brug slaan tussen verleden en heden, als een les voor de toekomst. Het is een groot voorrecht om als voorzitter van de Stichting Nationale Herdenking 15 Augustus 1945 hieraan een bijdrage te mogen leveren.”
Thom de Graaf is geboren in 1957 te Amsterdam en studeerde rechten in Nijmegen. Hij deed tijdens zijn studie onder meer onderzoek naar de Indonesië-politiek van het eerste kabinet-Drees. De Graaf werkte bij het ministerie van Binnenlandse Zaken, onder meer als plaatsvervangend directeur Politie. Hij was van 1994 tot 2003 lid van de Tweede Kamer en tussen 2003 en 2005 vicepremier en minister voor Bestuurlijke vernieuwing en Koninkrijksrelaties in het kabinet Balkenende II. Tussen 2007 en 2012 was hij burgemeester van Nijmegen en tussen 2012 en 2018 voorzitter van de Vereniging Hogescholen. Van 2011 tot 2018 was hij tevens lid van de Eerste Kamer. Sinds 2018 is de Graaf vicepresident van de Raad van State.
De ouders van De Graaf verbleven van 1937 tot 1946 in Nederlands-Indië. Zijn vader was indoloog en Indisch jurist en bracht als reserveofficier de oorlogsjaren door in een kamp voor krijgsgevangenen. Zijn moeder kwam in een vrouwenkamp terecht met zijn oudste broer en zus. In de gevaarlijke tijd na 15 augustus 1945 wist het gezin zich te herenigen.
Na de oorlog was de vader van Thom de Graaf actief betrokken bij de belangenbehartiging van onder meer Indische Nederlanders en voormalig overheidspersoneel in Indonesië. Hij was ook woordvoerder overzeese gebiedsdelen voor de KVP in de Tweede Kamer. De oorlogstijd heeft het ouderlijke gezin van De Graaf in sterke mate gekleurd.
Nationale Herdenking 2020
Op 15 augustus staan we stil bij het definitieve einde van de Tweede Wereldoorlog en herdenken we bij het Indisch Monument in Den Haag álle slachtoffers van de oorlog tegen Japan en de Japanse bezetting van Nederlands-Indië. De oorlogservaringen en de grootschalige ontheemding die volgde werken door tot op de dag van vandaag bij inmiddels 2 miljoen Nederlanders met een Indisch oorlogsverhaal in de familie en ook in onze samenleving als geheel.
Het Indisch Monument in Den Haag is in 1988 onthuld door koningin Beatrix. De Melati, de Indische jasmijn, wordt gedragen als nationaal symbool van respect, betrokkenheid en medeleven. Het is een Nationale Herdenking, met een nationale vlaginstructie.
De herdenking werd in 2020 bijgewoond door Zijne Majesteit de Koning en minister-president Mark Rutte. De minister-president sprak dit jaar de Herdenkingsrede uit tijdens de Nationale Herdenking 15 augustus 1945. Hij deed dit als representant van de Indische naoorlogse generatie. De oorlogsgeneratie werd vertegenwoordigd door de heer Aarnout Loudon, die als kleuter in een kamp zat en zijn vader verloor in de oorlog. De jongste generatie werd vertegenwoordigd door Maddy Batelaan, een leerling van het Vrijzinnig Christelijk Lyceum, de school die het Indisch monument heeft geadopteerd.
Wij kijken terug op een mooie, waardige herdenking. De foto’s van Ilvy Njiokiktjien en de speeches vindt u terug onder de button mediakit in de rechterkolom.
Thema 2020 | Geef kleur aan je verleden
Nu het een mensenleven geleden is en er steeds minder ooggetuigen zijn, lopen we het risico dat de oorlog wordt als een oude zwart-wit familiefoto: een plaatje van lang geleden met onbekende gezichten die ons weinig zeggen. Maar de achterliggende verhalen en ervaringen mogen niet worden vergeten. Wij moeten erover blijven vertellen, de oude foto’s levend houden door ze in te kleuren. Met de herinneringen van ooggetuigen zelf, maar ook met de ervaringen van hun kinderen en kleinkinderen, inmiddels 2 miljoen Nederlanders. Een gemeenschap die zo divers is als het land waaruit zij is voortgekomen, in achtergrond en in oorlogservaringen. Door letterlijk foto’s kleur te geven en de bijbehorende oorlogsverhalen te vertellen – van Indonesische Romusha’s, van Molukse militairen, van Chinese Indonesiërs en Indo-Europeanen van zowel binnen en buiten de Japanse kampen – geven we invulling aan het thema.
#ikherdenkop15augustus campagne
Elk jaar nodigen we verschillende mensen van jong tot oud uit om te delen wie zij herdenken en waarom. Herdenkers met een verhaal dat ze graag zouden willen delen worden opgeroepen dat via social media te doen met #ikherdenkop15augustus #15augustus #geefkleuraanjeverleden. In 2020 staan wij samen met o.a. Willem Nijholt, Ellen Deckwitz, Rocky Tuhuteru, Wieteke van Dort en Marion Bloem stil bij 75 jaar 15 augustus.
15 augustus is een Nationale Herdenking
Het Indisch Monument in Den Haag is in 1988 onthuld door koningin Beatrix. Sindsdien is er elk jaar een nationale herdenking met veel leden van de eerste generatie en hun families. We staan stil bij de geschiedenis die ons bindt. De Melati, de Indische jasmijn, wordt dan gedragen als nationaal symbool van respect, betrokkenheid en medeleven.
Het is een Nationale Herdenking, met een nationale vlaginstructie, die live wordt uitgezonden door de NOS. Elk jaar zijn er hoogwaardigheidsbekleders aanwezig, zoals de ambassadeurs van de voormalige geallieerde landen en Indonesië, de voorzitters van de Eerste en Tweede Kamer, de minister-president en ministers van het kabinet. De koning komt elke vijf jaar; ook dit jaar is hij aanwezig.
Herdenkingssymbool Melati
Dit jaar zullen velen op 15 augustus de Melati dragen, net als de Koning en premier in 2015. Dit draaginsigne werd in 2015 geïntroduceerd als teken van respect, verbondenheid en medeleven. Van de Melati werden binnen enkele weken 10.000 exemplaren verkocht. De Melati is geïnspireerd op de Indische jasmijn: een bloem die kwetsbaar is, maar ook staat voor zelfvertrouwen en nieuw leven.
Organisatie
De Stichting Nationale Herdenking 15 Augustus 1945 organiseert jaarlijks de nationale herdenking bij het Indisch Monument in Den Haag. De activiteiten van Stichting Herdenking 15 Augustus 1945 worden mede mogelijk gemaakt door bijdragen van donateurs, subsidies van het Ministerie van VWS en het Vfonds (Nationaal Fonds voor Vrede, Vrijheid en Veteranenzorg). Stichting Nationale Herdenking 15 Augustus 1945 werkt samen met het Nationaal Comité 4 en 5 mei.