Jaarlijks wordt op 15 augustus stilgestaan bij het officiële einde van de Tweede Wereldoorlog in het Koninkrijk der Nederlanden en worden alle slachtoffers herdacht van de oorlog tegen Japan en de Japanse bezetting van Nederlands-Indië.
Omdat ook in 2021 veel belangstellenden niet op het veld aanwezig konden zijn, was er opnieuw veel aandacht voor het samen thuis herdenken met diverse initiatieven.
De NOS heeft dit jaar wederom de live tv-uitzending verzorgd. De uitzending kunt u terugkijken via onze Facebookpagina.
Programma
Oud-senator Frank van Kappen (79) herdacht hen die onze vrijheid hard hebben bevochten en benadrukte dat vrijheid geen vanzelfsprekendheid is. “Zeker ten tijde van grote onzekerheid moeten we pal ervoor staan”, zo sprak Van Kappen. Generaal-majoor der mariniers b.d. Frank van Kappen is oud-senator en voormalig adviseur van de secretaris-generaal van de Verenigde Naties. Hij bracht als kind de oorlog door in een Japans kamp.
Loek Middel (96) nam de genodigden mee in zijn persoonlijke verhaal en refereerde aan de wijze lessen van zijn moeder, als exemplarisch voor alle moedige moeders. Dhr. Loek Middel werd in 2020 uitgeroepen tot vitaalste oudere van Nederland. Hij dook onder tijdens de Tweede Wereldoorlog in Nederlands-Indië en werd in het laatste jaar van de oorlog gevangengenomen in de Glodok gevangenis in Batavia. Na de oorlog werd hij KNIL-militair en in 1950 kwam hij naar Nederland.
De 17-jarige Friso Balt van het Vrijzinnig Christelijk Lyceum sprak over zijn grote bewondering voor zijn overgrootmoeder en grootouders. Hij stond stil bij het voorrecht om in vrijheid te kunnen en mogen leven.
Tim Siahailatua van de Luchtmobiele Brigade vertelde over wat het vaandel van Regiment Von Heutsz voor hem betekent.
Actrice Esther Scheldwacht vertolkte met haar zoon Moos de Walle het speciaal voor de herdenking geschreven stuk Indisch praten. De oorlog met Japan, de bezetting en de jaren daarna hebben ook haar familiegeschiedenis gevormd. Esther zegt hierover: “Mijn vader en moeder kwamen begin jaren ’50 uit het toenmalige Nederlands-Indië naar Nederland. Ze leerden elkaar hier pas kennen. Er werd thuis niet veel gepraat over de oorlog en de Bersiap. Hun generatie was gericht op aanpassen en overleven. Het werd nooit zo uitgesproken, maar het devies bij ons thuis was: je doet gewoon je best en méér dan je best.”
Debrah Jade en Mark Groot vertolkten het nummer ‘Someday we’ll all be free’ van Donny Hathaway.
Kransleggers
Mevrouw Nora Valk zat als tiener in een Japans kamp in Nederlands-Indië. Zij legde de krans namens de burgerslachtoffers. Luitenant-kolonel b.d. Peter Bergman legt een krans namens de militaire slachtoffers. Zijn vader werd met een hellship naar een Japans kamp voor de kust van Singapore gebracht.
Henk Itzig Heine overleefde als jongetje samen met zijn moeder en jongste broer op het nippertje het zogenaamde Gubeng Transport in Surabaya. Samen met dochter Karen en kleinzoon Rick legde hij dit jaar de drie-generatie-krans.
Voorzitter
Thom de Graaf was voor het eerst in zijn rol als voorzitter van de Stichting Nationale Herdenking 15 augustus 1945 bij de herdenking aanwezig.
“We herdenken op 15 augustus het einde van de Tweede Wereldoorlog voor het hele Koninkrijk der Nederlanden. Wij gedenken ons gedeeld verleden; een verleden dat brandt en schuurt, maar ook verbindt en verenigt. Wij herdenken mensen en de menselijke waarden die zo lang, vaak zelfs letterlijk, met voeten werden getreden. Voor mij persoonlijk betekent dit dat mijn gedachten uitgaan naar mijn ouders en oudste broer en zus. Het feit dat zij die oorlogsjaren in Indië hebben doorgebracht, heeft een grote rol gespeeld in de hele familie. Het verhaal, deels het verzwegen verhaal, is altijd aanwezig geweest. Ik realiseer mij hoezeer ook ik daardoor ben gevormd.”
© Foto: Arnaud Roelofsz – Esther Scheldwacht en haar zoon Moos de Walle dragen deze editie voor in spoken word
“De generatie van mijn (groot)ouders was erop gericht om aan te passen en te overleven. Een toekomstgerichte generatie.”
Actrice en theatermaker Esther Scheldwacht is een van de hoofdrolspelers op de aankomende Nationale Herdenking. Samen met haar zoon Moos de Walle zal Esther een voordracht houden.
Samen thuis herdenken
Een online Melati plaatsen op Indischmonument.nl
Plaats uw persoonlijke Melati op het online herdenkingsmonument Indischmonument.nl.
Indischmonument.nl is een plek om het hele jaar door samen te herdenken, verhalen te delen en door te geven, om te leren en te verbinden. Bezoekers kunnen (anoniem) hun persoonlijke gedachten delen door er een Melati te plaatsen. Door alle geplaatste Melati’s wordt het een groeiend en levend monument. Zanger Sjors van der Panne was een van de eerste die een Melati plaats voor zijn inmiddels 98-jarige oma Hannie:
‘De mensen van de eerste generatie die de verhalen uit eerste hand kunnen vertellen worden steeds ouder. En ik vind het belangrijk dat deze verhalen doorgegeven worden. Om die gedeelde geschiedenis dichtbij te houden. Indischmonument.nl is een monument waar al die verhalen bij elkaar komen en aan elkaar worden verbonden’.
Open Indischmonument.nl en plaats uw eigen Melati
Samen koken, samen eten
15 Augustus is een dag om verhalen te delen en herinneringen op te halen. Is er een betere manier om dat te doen met familie en vrienden dan thuis, in je eigen keuken of aan de gezellige eettafel? Net vorig jaar doen we dat door een traditioneel gerecht met een bijzonder verhaal te delen. In 2020 was dat de herinnering van Olly Frederici-Jahreis die als jong meisje heeft meegeholpen bij het uitdelen door het Rode Kruis van porties nasi bungkus. Vanja van der Leeden maakte daar toen een eigentijdse versie van; de vrijheidsbungkus. Iedereen houdt van het gerecht waar we dit jaar voor hebben gekozen. Maar dat er ook een bijzonder oorlogsverhaal bij hoort veel minder bekend.
Ron Blaauw
We koken en eten samen nasi rames, naar het voorbeeld van Tante Truus. Helemaal naar deze tijd gebracht door de bekende meesterkok Ron Blaauw en zijn chef Agus Hermawan van Ron Gastrobar Indonesia dat in het najaar een nieuwe vestiging opent in het pand van Garoeda aan de Kneuterdijk in Den Haag. Het recept voor nasi rames van Ron Gastrobar Indonesia en het filmpje dat speciaal voor ons werd gemaakt zijn binnenkort op deze pagina te vinden.
Nasi Rames
Nasi rames is bedacht door Tante Truus (1901-1989) in interneringskamp Bandung. Daar zaten voornamelijk Indonesische jonge jongens, romusha’s genoemd, die gedwongen arbeid deden. Tante Truus bracht enige troost met haar ‘nasi remus’, het latere nasi rames. Het betekent eigenlijk niets meer dan verkruimelde rijst. Dit mengde ze met een aantal voedzame groenten, wat vlees en sambal.
Na de oorlog opende ze met haar man het restaurant ‘Tante Truus en Paatje’ aan de Lange Houtstraat in Den Haag, waar ze nasi rames op de kaart introduceerde. Eigenlijk is het geen gerecht, maar simpelweg rijst met verschillende soorten vlees en verschillende soorten groenten. Een soort mini rijsttafel op één bord dus.
Bekijk ingrediënten en het recept
Nasi rames van Agus Hermawan
In 2020 kookte Vanja van der Leeden tijdens een live uitzending Nasi Bungkus. Bekijk het volledige recept, of kijk hier de uitzending terug.
Bekijk de documentaire Het land van mijn ouders
In het weekend van zaterdag 14 en zondag 15 augustus 2021 staan filmtheaters uit het hele land stil bij de Nationale Herdenking 15 augustus 1945. Gezamenlijk vertonen vijftien theaters de film Het Land van mijn Ouders.
Meer info
Samen zingen: Indische sing-a-long
Speciaal voor scholieren zijn twee iconische Indische en Molukse liedjes (Manisé en Nina Bobo) omgezet in een eigentijdse medley. Met een tutorial kunnen klassen of naschoolse opvang aan de slag. De tutorial is ingezongen door zangers Shanelle de Lannoy (bekend van The Voice Kids) en ingespeeld gitarist Frank Goverts.
Zing mee
Van de deelnemende klassen/groepen wordt een compilatie gemaakt. Iedereen kan natuurlijk meedoen.
Meer info en meedoen met de sing-a-long
De Melati dragen
De Melati, de Indische jasmijn, is het herdenkingssymbool dat we op 15 augustus dragen om te laten zien dat we herdenken. Foto’s van uzelf met de Melati zijn gedeeld op facebook, Instagram en twitter met de hashtags #ikherdenkop15augustus en #ikherdenk
Draag de Melati
De Melati is nog steeds te koop in onze webshop. De zilveren hanger kunt u het hele jaar dragen.
Heeft u nog geen Melati? Bestel hem dan in onze webshop.
Meer info en Melati bestellen
Zonnebloemen laten leggen
Wanneer u niet naar de herdenking in Den Haag komt, heeft u de mogelijkheid om zonnebloemen te laten neerleggen. Op die manier kunnen we een mooie traditie in stand houden. U kunt op 15 augustus door leerlingen van het Vrijzinnig-Christelijk Lyceum en het Zeekadettenkorps Vlaardingen tijdens het defilé zonnebloemen laten leggen. U kunt zonnebloemen bestellen via onze webshop, of door €1,- per zonnebloem over te maken op rekeningnummer: NL33 INGB 0007 951874 t.n.v. Stichting Vrienden van Stichting Herdenking 15 augustus 1945.
Optioneel kunt u tijdens het bestelproces in onze webshop, in het opmerkingenveld een persoonlijke boodschap achterlaten. Deze boodschap zullen wij op 15 augustus op onze website plaatsen.
Zonnebloemen bestellen
De vlag uithangen
In de algemene vlaginstructie die is opgesteld door de minister-president is bepaald dat er op 15 augustus officieel uitgebreid gevlagd wordt vanaf Rijksgebouwen om het formele einde van de Tweede Wereldoorlog te herdenken. Provincies, gemeenten en waterschappen volgen landelijk de formele vlaginstructies om de Nederlandse vlag, zonder wimpel, uit te hangen.
Vlag mee
Op veel plaatsen heeft in Nederland op 15 augustus de vlag uitgehangen. Doe mee en hang uw vlag ook uit.
Meer info over de vlag uithangen
De traditie doorgeven
Er zijn twee werkbladen beschikbaar om zelf of samen met kinderen, kleinkinderen, neefjes en nichtjes een papieren Melati te maken. Vertel tijdens het knutselen uw Indische familieverhaal en geef de traditie door.
Er is keuze tussen een wensbloem en een windbloem. Zet de Melati Wensbloem in elkaar, schrijf er een mooie wens op en geef ‘m aan iemand cadeau. Of zet de Melati Windbloem in beweging door er tegen te blazen.
Bijdragen aan de Melati-krans
Samen met bewoners van onder meer verzorgingstehuizen zijn dit jaar diverse Melati-kransen gemaakt. De Melati (de Indische Jasmijn) is het symbool van herdenken van het einde van de Tweede Wereldoorlog in Azië. De kransen en melati’s worden door kunstenaar Willemien Nijman ontworpen en samengesteld. Tijdens de officiële herdenking bij het Nationaal Indisch Monument in Den Haag wordt een Melatikrans gelegd. Melatikransen zullen ook gelegd worden op een aantal andere Indische herdenkingen in Nederland.
Handwerkpatroon vilten Melati’s
Helaas is de doe-het-zelf-kit niet meer te bestellen. U kunt wel patroon met instructie downloaden en zelf aan de slag te gaan. Het handwerkje is een middel om samen te maken en ondertussen met elkaar van gedachten te wisselen.
Meer info
© Foto: Arnaud Roelofsz
Plaats ook uw persoonlijke Melati
Indischmonument.nl is een plek om het hele jaar door samen te herdenken, verhalen te delen en door te geven, om te leren en te verbinden. Bezoekers kunnen (anoniem) hun persoonlijke gedachten delen door er een Melati te plaatsen.
Voorbeeld van een Melati op Indischmonument.nl