Daarom moeten wij hun verhalen doorvertellen. Ik zie dat echt als een taak van mijn generatie.

Interview Sanne Menken

“Daarom moeten wij hun verhalen doorvertellen. Ik zie dat echt als een taak van mijn generatie.”

 

In 2011 mocht ik helpen bij het leggen van de kransen. Ik zat in de brugklas. Mijn moeder zei toen: ‘San, over een paar jaar sta jij daar.’ Ik zei: ‘Nooit van mijn leven. Dat kan ik niet.’ Ik wist toen nog niet dat mijn moeder vier jaar later gelijk zou krijgen.

Ik kan me alles nog precies herinneren omdat die dag veel impact op me heeft gehad. Ik vond het heel bijzonder dat ik het verhaal van mijn oma mocht vertellen. Ik besefte dat ik iets heel speciaals ging doen. Voor mijn oma, maar ook voor alle mensen die de Japanse bezetting hebben meegemaakt.

Mijn opa en oma zijn allebei in Nederlands-Indië geboren. Mijn opa is een kwart Indisch. Tijdens de oorlog leefde hij geïsoleerd in een bergdorpje op Oost-Java alleen met zijn moeder buiten het kamp. Mijn oma is wel geïnterneerd geweest. Met haar moeder, broertje en zus zaten ze drie jaar in kamp Tjideng.

Tijdens mijn toespraak was ik in een soort trance. Ik was supergeconcentreerd. Ik richtte me op iemand op de eerste rij. Ik wist: Als ik tot die persoon kan doordringen, breng ik mijn verhaal aan iedereen over. Ik wilde benadrukken dat het belangrijk is om te blijven herdenken. Dat was de boodschap die ik wilde overbrengen.

Uit de verhalen van mijn oma begreep ik dat de wilskracht van de geïnterneerden in de kampen ongelofelijk belangrijk was. Door hun wilskracht hebben ze de ellende doorstaan. Ik dacht: Als zij door zo’n hel kunnen gaan, dan kan ik ook wel deze speech houden. Hun wilskracht wilde ik laten zien.

2015 was een jubileumjaar. Daarom was de koning er. Na afloop werden mijn oma en ik met de andere sprekers, Eric en Beau Schneider, naar het Crown Plaza gebracht. Daar hebben we gesproken met de koning, Mark Rutte en staatsecretaris Martin van Rijn. Mijn oma heeft toen haar verhaal verteld. Ik denk dat het pas een paar dagen later bij haar binnenkwam wat er die dag was gebeurd. Het was voor haar zo’n rollercoaster aan emoties. Voor mij was het ook heel emotioneel. Ik ben er dankbaar voor dat ik dit met haar heb mogen meemaken.

Het is niet zo dat ik altijd aan iedereen over mijn familie vertel. Maar als het ter sprake komt, verbaast het me altijd hoeveel mensen in mijn omgeving niet weten wat er in Nederlands-Indië is gebeurd.

Ik ben ervan overtuigd dat een herdenking zoals op 15 augustus de enige manier is om aan volgende generaties te laten zien wat voor impact de oorlog in Nederlands-Indië op mensen heeft gehad. Natuurlijk kun je zelf boeken lezen. Maar door een herdenking praten we er echt met elkaar over. De mensen die de oorlog in Indië hebben meegemaakt zijn er straks niet meer om het ons te kunnen vertellen. Daarom moeten wij hun verhalen doorvertellen. Ik zie dat echt als een taak van mijn generatie. Daar kunnen wij zelf weer veel van leren.