Jaarlijks wordt op 15 augustus stilgestaan bij het officiële einde van de Tweede Wereldoorlog in het Koninkrijk der Nederlanden en worden álle slachtoffers herdacht van de oorlog tegen Japan en de Japanse bezetting van voormalig Nederlands-Indië.
Ook in 2024 vond op donderdag 15 augustus de Nationale Herdenking plaats op het veld bij het Indisch Monument in Den Haag.
Herdenkingsplechtigheid I Op donderdag 24 augustus 2024 vond in Den Haag de Nationale Herdenking 15 augustus 1945 plaats. Tijdens de Nationale Herdenking werd stilgestaan bij het officiële einde van de Tweede Wereldoorlog in het Koninkrijk der Nederlanden. Op die dag herdenken we alle slachtoffers van de oorlog tegen Japan en de Japanse bezetting van voormalig Nederlands-Indië. Ieder jaar groeit de belangstelling en nemen nieuwe generaties deel aan deze herdenking. Meer dan 5000 belangstellenden waren dit jaar naar het veld bij het Indisch Monument gekomen, een record.
Kransleggers I Minister-president Dick Schoof en de staatsecretaris van VWS Vincent Karremans legden een krans namens de regering. De voorzitters van de Eerste en Tweede Kamer, Jan Anthonie Bruijn en Martin Bosma deden dat namens het parlement. Ook de Indonesische ambassadeur de heer Mayerfas en de ambassadeurs van Australië, Nieuw-Zeeland, de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk legden een krans.
Programma herdenking I Tijdens een emotionele en waardige bijeenkomst stond voorzitter Thom de Graaf stil bij alle slachtoffers van de Japanse bezetting tijdens de Tweede Wereldoorlog in Zuidoost-Azië. Een speciaal eerbetoon was er voor Wieteke van Dort die op 15 juli van dit jaar overleed.
Yvonne Keuls en haar kleindochter Babiche vertelden het verhaal van de duizend van Amahei en waarom het belangrijk is om oorlogsverhalen te blijven doorvertellen.
De burgemeester van Den Haag Jan van Zanen droeg een bewerking van het gedicht Er leven haast geen mensen meer van Wim Kan voor. Dichter Robin Block droeg voor uit eigen werk.
Kyra van Aerssen, leerling van het VCL vertelde een aangrijpend verhaal over haar overgrootvader en zijn dagboek, dat zij als tweede in de familie in zijn geheel had gelezen.
Muzikale optredens waren er van Yosina Roemajauw en Lisa Noya en de Marinierskapel der Koninklijke Marine. Ruben Annink vertolkte Liedje van verlangen van Wieteke van Dort.
Voorafgaande aan de herdenking vond er in de Koninklijke Schouwburg en op andere locaties in Den Haag een herdenkingsprogramma plaats. Overdag werd er in meer dan 50 plaatsen in heel Nederland lokale herdenkingen plaats. Ook op de erevelden in Indonesië werden herdenkingen georganiseerd.
Een groot succes was het pop-up restaurant Bar Bungkus waar de bezoekers voor en na de herdenking elkaar konden ontmoeten.
In poppodium Paard trad laat op de avond de Indonesische popgroep Lair op.
Opvallend was het aantal jongeren dat aanwezig was, ook onder de vrijwilligers.
Het laat zien hoe breed de herdenking op 15 augustus in Nederland en daarbuiten wordt gedeeld.
Terugkijken | De herdenking werd vanaf 18.45 uur uitgezonden op NPO 1 tot aan het NOS Achtuurjournaal. Via NPO Extra en Omroep West was de gehele herdenking tot het eind integraal volgen. In het buitenland zond BVE de herdenking uit. U kunt terugkijken via onze Facebookpagina en via ons YouTube kanaal.
Programmaboekje | Het programmaboekje kunt u hier downloaden. U kunt ook een exemplaar bestellen via de webshop.
Zonnebloemen | De berichten bij de zonnebloemen kunt u hier lezen.
Beeldmateriaal | Beeldmateriaal kunt u downloaden uit de perskit. Fotografie Ilvy Njiokiktjien.
Volgend jaar | Wilt u volgend jaar tijdig geïnformeerd worden over de komende herdenking en automatisch een uitnodiging ontvangen? Word dan nu donateur.
Yvonne Keuls
Yvonne Keuls (1931) werd geboren in Nederlands-Indië en kwam op zevenjarige leeftijd naar Nederland. Ze heeft meer dan negentig publicaties op haar naam staan. Veel van haar romans werden bekroond en behoren tot de klassiekers van de Nederlandse literatuur. Daaronder ook haar bekendste Indische boeken Mevrouw mijn moeder en Indische tantes.
Yosina Roemajauw
Yosina Roemajauw (2006) werd geboren op West-Papoea en groeide op in Olst (Overijssel). Ze deed in 2018 mee aan The Voice Kids en ontroerde publiek en jury met haar winnende optreden in de finale. Eerder trad zij op voor War Child en tijdens de kinderherdenking op 4 mei vanuit Madurodam.
Jan van Zanen
Jan van Zanen (1961) is burgemeester van Den Haag. Hij zal een bewerking van het gedicht van Wim Kan ‘Er leven haast geen mensen meer…’ voordragen.
Kyra van Aerssen
Kyra van Aerssen (2006) is leerling van het VCL, de school die het Indisch Monument heeft geadopteerd. Zij zal bij het monument een toespraak houden.
Lisa Noya
Lisa Noya (1969) is zangeres en van Molukse afkomst. Zij begon op vijfjarige leeftijd te zingen in de Molukse kerk en maakte in de jaren 80 deel uit van het trio Mai Tai. Met haar gezelschap NoyaLohyNoya maakte ze een cd die ze opdroeg aan de eerste generatie Molukkers die in 1951 naar Nederland kwam.
Robin Block
Robin Block (1980) is schrijver en muzikant. Veel van zijn werk gaat over de gedeelde geschiedenis van Nederland en Indonesië. Zijn poëziebundel Handleiding voor ontheemden werd onlangs bekroond met de Granate Poëzieprijs en de Herman de Coninckprijs.
Ruben Annink
Ruben Annink (1988) is een singer-songwriter van Nederlands-Indische komaf. Hij zal de herdenking afsluiten met een muzikale bijdrage.
Terugkijken op 2024
Kijk de herdenkingsplechtigheid van 15 augustus 2024 terug via de website van de NOS.
Persbericht
Yvonne Keuls en kleindochter spreken tijdens de Nationale Herdenking op 15 augustus
Zonnebloemen
Lees hier alle mooie zonnebloem-boodschappen die mensen voorgaande jaren achterlieten. Ook dit jaar kunt u zonnebloemen bestellen die door de VCL leerlingen, zeekadetten en scouts namens u in het monument kunnen steken op 15 augustus.
Programmaboekje 2024
In het programmaboekje 2024 vindt u alle bio’s van de artiesten, sprekers, kransleggers en alle andere deelnemers aan de herdenking 2024. In onze webshop kunt het programmaboekje 2024 bestellen.
Terugkijken naar 2023
Herdenkingsplechtigheid | Op dinsdag 15 augustus 2023 werd tijdens de Nationale Herdenking 15 augustus bij het Indisch Monument in Den Haag stilgestaan bij het officiële einde van de Tweede Wereldoorlog in het Koninkrijk der Nederlanden en werden álle slachtoffers van de oorlog tegen Japan en de Japanse bezetting van Nederlands-Indië herdacht.
Programma herdenking I Voorzitter Thom de Graaf stond stil bij het belang van herdenken en hoe de oorlog nog altijd doorwerkt in volgende generaties.
Schrijver en publicist Reggie Baay vertelde een persoonlijk en aangrijpend verhaal over zijn vader die de Birma-Siamspoorweg overleefde en over diens belofte aan een Engelse kameraad die aan de ontberingen van de oorlog bezweek.
Zangeres Frédérique Spigt droeg het gedicht van Wim Kan ‘Er leven haast geen mensen meer…’ voor.
Evenals vorig jaar bracht zangeres Elize (Elise van der Horst) het Indisch Onze Vader ten gehore onder begeleiding van de Koninklijke Militaire Kapel Johan Willem Friso.
Frederik von Maltzahn is leerling van het VCL, de school uit Den Haag die het monument heeft geadopteerd. Zijn overgrootvader, die meevocht in de Slag om de Javazee, vertelde hem over de Japanse bezetting en de Tweede Wereldoorlog. Indrukwekkend was het verhaal van Frederik waarin hij vertelde over de bijzondere band die hij had met zijn overgrootvader.
Bibi Breijman sloot samen met gitarist Memru Renjaan de herdenking af met het nummer ‘Neem me mee’.
Zanger Boudewijn de Groot werd geboren in het Japanse interneringskamp Kramat. Samen met zijn dochter Caya de Groot en zijn kleindochter Misha Ragas zal hij de driegeneratiekrans leggen bij het Indisch monument. Boudewijn de Groot droeg tevens het liedtekst ‘Hoe meer ik dichterbij kom’ voor.
De driegeneratiekrans is dit jaar opnieuw de Melati-krans. Deze speciale krans is gemaakt uit honderden handgemaakte Melati’s door evenzoveel betrokkenen uit de gemeenschap.
Een aantal mensen vertelt waarom zij meewerkten aan het vervaardigen van de Melati-krans.
De krans voor de burgerslachtoffers werd gelegd door de heer Leo Hoekwater. De krans voor alle militaire slachtoffers werd gelegd door Ronald Poetiray.
De vaandelwacht was dit jaar samengesteld uit de Onderzeedienst van de Koninklijke Marine.
Middagactiviteiten in Den Haag I Voorafgaand aan de herdenking bij het Indisch Monument in Den Haag vonden er in de Koninklijke Schouwburg en op andere locaties in de stad activiteiten plaats om met elkaar te herdenken. Een aantal Haagse en Indische organisaties hadden daarvoor de handen ineengeslagen. Een overzicht van de activiteiten die hebben plaatsgevonden in de Koninklijke Schouwburg vindt u hier.
Voorafgaand aan de herdenking konden de generaties met elkaar in gesprek en verhalen met elkaar delen aan de Indische generatietafels, die werden georganiseerd door de vrijwilligers van Jong1508.
Bar Bungkus I Dit jaar was voor het eerst het pop-up restaurant Bar Bungkus op het veld geopend, waar het publiek voor en na de herdenking elkaar kon ontmoeten en samen een nasi bungkus kon eten, een kleine rijstmaaltijd in bananenblad die het Rode Kruis bij het einde van de Tweede Wereldoorlog in Voormalig Nederlands-Indië uitdeelde.
Terugkijken | De herdenking werd vanaf 19.00 uur uitgezonden op NPO 1 tot aan het NOS Achtuurjournaal. Via NPO Extra en Omroep West was de gehele herdenking tot het eind integraal volgen. In het buitenland zond BVE de herdenking uit. U kunt terugkijken via onze Facebookpagina en via NPOstart.
Programmaboekje | Het programmaboekje kunt u hier downloaden. U kunt ook een exemplaar bestellen via de webshop.
Zonnebloemen | De berichten bij de zonnebloemen kunt u hier lezen.
Volgend jaar | Wilt u volgend jaar tijdig geïnformeerd worden over de komende herdenking en automatisch een uitnodiging ontvangen? Word dan nu donateur.
Samen Herdenken
Zonnebloemen laten leggen
Wanneer u niet naar de herdenking in Den Haag komt, heeft u de mogelijkheid om zonnebloemen te laten neerleggen. Op die manier kunnen we een mooie traditie in stand houden. U kunt op 15 augustus door leerlingen van het Vrijzinnig-Christelijk Lyceum en het Zeekadettenkorps Vlaardingen tijdens het defilé zonnebloemen laten leggen. U kunt zonnebloemen bestellen via onze webshop, of door €1,- per zonnebloem over te maken op rekeningnummer: NL33 INGB 0007 951874 t.n.v. Stichting Vrienden van Stichting Herdenking 15 augustus 1945.
Optioneel kunt u tijdens het bestelproces in onze webshop, in het opmerkingenveld een persoonlijke boodschap achterlaten. Deze boodschap zullen wij op 15 augustus op onze website plaatsen.
Zonnebloemen bestellen
De Melati dragen
Draag de Melati
De Melati, de Indische jasmijn, is het herdenkingssymbool dat we dragen om te laten zien dat we herdenken. Foto’s van uzelf met de Melati kunt u delen op facebook, Instagram en twitter met de hashtags #ikherdenkop15augustus en #ikherdenk
Draag de Melati, het symbool van respect, betrokkenheid en medeleven.
Heeft u nog geen Melati? Bestel hem dan in onze webshop.
Meer info en Melati bestellen
De vlag uithangen
In de algemene vlaginstructie die is opgesteld door de minister-president is bepaald dat er op 15 augustus officieel uitgebreid gevlagd wordt vanaf Rijksgebouwen om het formele einde van de Tweede Wereldoorlog te herdenken. Provincies, gemeenten en waterschappen volgen landelijk de formele vlaginstructies om de Nederlandse vlag, zonder wimpel, uit te hangen.
Vlag mee
Op veel plaatsen heeft in Nederland op 15 augustus de vlag uitgehangen. Doe mee en hang uw vlag ook uit.
Meer info over de vlag uithangen
Een online Melati plaatsen op Indischmonument.nl
Plaats uw persoonlijke Melati op het online herdenkingsmonument Indischmonument.nl.
Indischmonument.nl is een plek om het hele jaar door samen te herdenken, verhalen te delen en door te geven, om te leren en te verbinden. Bezoekers kunnen (anoniem) hun persoonlijke gedachten delen door er een Melati te plaatsen. Door alle geplaatste Melati’s wordt het een groeiend en levend monument. Zanger Sjors van der Panne was een van de eerste die een Melati plaats voor zijn inmiddels 98-jarige oma Hannie:
‘De mensen van de eerste generatie die de verhalen uit eerste hand kunnen vertellen worden steeds ouder. En ik vind het belangrijk dat deze verhalen doorgegeven worden. Om die gedeelde geschiedenis dichtbij te houden. Indischmonument.nl is een monument waar al die verhalen bij elkaar komen en aan elkaar worden verbonden’.
Plaats uw eigen Melati
Maak je eigen papieren sarong
Wat?
Batik is meer dan een techniek om stoffen te versieren. Het is geliefd werelderfgoed met grote culturele betekenis dat door generatie op generatie wordt gekoesterd en gedragen. Het is ook een manier om met motieven, kleuren en symbolen een verhaal te vertellen. Je kunt je laten inspireren door een persoon, een gebeurtenis of een verhaal.
Voor wie?
Er wonen in Nederland 2 miljoen mensen met een Indisch oorlogsverhaal in de familie, zo’n 150.000 van hen zijn jong volwassenen. De kans is groot dat hun opa of oma de tweede wereldoorlog in voormalig Nederlands Indië heeft meegemaakt. Hun kinderen, de tweede generatie, zijn geboren en opgegroeid in Nederland. Zo Hollands als wat, zou je denken. Maar daarnaast óók Moluks, Indisch, Chinees Indonesisch of Papua en alles wat daar tussenin zit. Misschien geldt dit ook voor jouw ouders of grootouders. Dan is dit project speciaal voor jou.
Waarom?
Het kan zijn dat je ouders weten wat hun familie tijdens de oorlog in Indië heeft meegemaakt omdat er ze de verhalen van huis uit hebben meegekregen. Maar in veel gevallen is dat niet zo, want de eerste generatie heeft lang gezwegen over die moeilijke tijd en daardoor kennen hun nakomelingen maar weinig persoonlijke verhalen over de oorlog.
Doe mee!
Om verhalen te delen. Om familietradities door te geven. Om na te denken over de betekenis van 15 augustus. En om daarbij stil te staan op je eigen manier. Sta stil, al is het maar één minuut. En wees daarbij zo luid als je maar wil. Het is tijd om jouw verhaal te vertellen.
Batik maken
Draag bij aan de Melati-krans
Tijdens de Nationale Herdenking in Den Haag wordt een Melati-krans gelegd. De Melati (de Indische Jasmijn) is het symbool van herdenken van het einde van de Tweede Wereldoorlog in Azië.
Ook dit jaar kunt u een bijdrage leveren aan deze Melati-krans.
De krans wordt door kunstenaar Willemien Nijman ontworpen en samengesteld. U kunt bijdragen door zelf een Melati te maken met de Melati doe-het-zelf-kit uit de webshop en deze aan ons terug te sturen. Uw Melati zal dan worden gebruikt voor de krans.
Het handwerkje is een middel om samen te maken en ondertussen met elkaar van gedachten te wisselen.
Draag mee aan de vilten Melati-krans
© Foto: Arnaud Roelofsz
Spekkoek met een verhaal
Wie uit een Indische familie komt, heeft er vast wel eentje. Zo’n toko waar je speciaal voor omrijdt omdat ze daar de lekkerste spekkoek hebben. Of anders is er wel een herinnering aan die Indische tante die urenlang op een krukje voor een loeihete oven zat om haar eigen spekkoek te bakken.
Bij elke spekkoek hoort een verhaal. Over die lieve tante of oma. Over het geheime familierecept. Over de enorme hoeveelheden roomboter en eieren die erin gaan. Over de herinneringen die de smaak oproept. Over een onvergetelijk bezoek aan de pasar. Over de bijzondere betekenis die spekkoek inmiddels voor heel veel Indische families heeft. Over spekkoek valt zo veel te vertellen.
Speciaal voor iedereen met zo’n verhaal organiseerde Stichting Nationale Herdenking 15 augustus 1945 in 2022 een heuse spekkoekwedstrijd.
Samen zingen: Indische sing-a-long
Speciaal voor scholieren is het iconische liedje Terang Bulan omgezet in een eigentijdse versie. Met een tutorial kunnen klassen of naschoolse opvang aan de slag. De tutorial is ingezongen door zangers Shanelle de Lannoy (bekend van The Voice Kids) en ingespeeld gitarist Frank Goverts.
Tutorials en liedteksten
Terang Bulan
Terang bulan, terang bulan di kali,
Buaya timbul, disangkalah mati.
Jangan percaya mulut lelaki,
Berani sumpah, tapi takut mati.
Vertaling
de maan schijnt,
de maan schijnt over de rivier.
de krokodil drijft
je zou denken dat hij dood is
geloof de flinke mannen niet
ook zij zijn bang om dood te gaan
Samen koken, samen eten
15 Augustus is een dag om verhalen te delen en herinneringen op te halen. Is er een betere manier om dat te doen met familie en vrienden dan thuis, in je eigen keuken of aan de gezellige eettafel? Net vorig jaar doen we dat door een traditioneel gerecht met een bijzonder verhaal te delen. In 2020 was dat de herinnering van Olly Frederici-Jahreis die als jong meisje heeft meegeholpen bij het uitdelen door het Rode Kruis van porties nasi bungkus. Vanja van der Leeden maakte daar toen een eigentijdse versie van; de vrijheidsbungkus. Iedereen houdt van het gerecht waar we dit jaar voor hebben gekozen. Maar dat er ook een bijzonder oorlogsverhaal bij hoort veel minder bekend.
Nasi Rames
In 2021 kookten en aten we samen nasi rames, naar het voorbeeld van Tante Truus. Helemaal naar deze tijd gebracht door de bekende meesterkok Ron Blaauw en zijn chef Agus Hermawan van Ron Gastrobar Indonesia. Nasi rames is bedacht door Tante Truus (1901-1989) in interneringskamp Bandung. Daar zaten voornamelijk Indonesische jonge jongens, romusha’s genoemd, die gedwongen arbeid deden. Tante Truus bracht enige troost met haar ‘nasi remus’, het latere nasi rames. Het betekent eigenlijk niets meer dan verkruimelde rijst. Dit mengde ze met een aantal voedzame groenten, wat vlees en sambal.
Na de oorlog opende ze met haar man het restaurant ‘Tante Truus en Paatje’ aan de Lange Houtstraat in Den Haag, waar ze nasi rames op de kaart introduceerde. Eigenlijk is het geen gerecht, maar simpelweg rijst met verschillende soorten vlees en verschillende soorten groenten. Een soort mini rijsttafel op één bord dus.
Bekijk ingrediënten en het recept
Nasi rames van Agus Hermawan
In 2020 kookte Vanja van der Leeden tijdens een live uitzending Nasi Bungkus. Bekijk het volledige recept, of kijk hier de uitzending terug.
De traditie doorgeven
Er zijn twee werkbladen beschikbaar om zelf of samen met kinderen, kleinkinderen, neefjes en nichtjes een papieren Melati te maken. Vertel tijdens het knutselen uw Indische familieverhaal en geef de traditie door.
Er is keuze tussen een wensbloem en een windbloem. Zet de Melati Wensbloem in elkaar, schrijf er een mooie wens op en geef ‘m aan iemand cadeau. Of zet de Melati Windbloem in beweging door er tegen te blazen.
Plaats ook uw persoonlijke Melati
Indischmonument.nl is een plek om het hele jaar door samen te herdenken, verhalen te delen en door te geven, om te leren en te verbinden. Bezoekers kunnen (anoniem) hun persoonlijke gedachten delen door er een Melati te plaatsen.
Voorbeeld van een Melati op Indischmonument.nl